Bijenlandschap West-Brabant
De gemeente Geertruidenberg is vanaf het begin partner van bijenlandschap West-Brabant. Natuurfederatie Geertruidenberg is hier heel blij mee.
Aanleiding
Bijen zijn door hun rol in het bestuiven van planten volstrekt onmisbaar voor het behoud van flora en fauna in Nederland en zij hebben een cruciale economische functie in land- en tuinbouw. Bestuiving is noodzakelijk voor meer dan 75% van onze voedselgewassen, met name groente en fruit, en voor meer dan 85% van de wilde planten in de natuur. Honingbijen, wilde bijen, hommels en andere soorten bestuivers zoals zweefvliegen en vlinders zijn hierbij van groot belang. Wereldwijd gaan bijen en andere bestuivers achteruit in soorten en aantallen. Dat geldt zeker ook voor Nederland. De helft van onze 360 soorten wilde bijen staan op de Rode lijst, dat wil zeggen dat ze in hun voortbestaan worden bedreigd.
In 2013 heeft het toenmalige kabinet een “Actieprogramma Bijengezondheid” gepresenteerd. Dat richtte zich vooral op de honingbij.
In 2017 heeft de minister van Landbouw samen met 43 partners de Nationale Bijenstrategie in het leven geroepen. Deze Nationale Bijenstrategie richt zich op alle bestuivers, in het bijzonder de wilde bijensoorten. In Nederland horen juist de wilde bijen tot de voornaamste bestuivers.
Invulling bijenstrategie West-Brabant
In het Bijenlandschap West-Brabant werken overheden, bedrijfsleven, beheerders van natuurgebieden, maatschappelijke organisaties, wetenschap, boeren, imkers en burgers samen om de het leefgebied van bijen (honing- en wilde bijen) en andere bestuivers te verbeteren.
De partners vinden het van groot belang het tij te keren en de mogelijkheden die binnen ons bereik liggen te benutten. Hiervan profiteren ook andere dieren en planten. Hierdoor wordt het landschap biodiverser, kleurrijker en daarmee ook aantrekkelijker voor bewoners en recreanten. Bijenlandschap West-Brabant is een open netwerk waarbij iedereen die iets wil doen voor bijen (honing- en wilde bijen) en andere bestuivers kan aansluiten. Met elkaar werken we aan een landschapsnetwerk voor bestuivende insecten. Door samen te werken kunnen we de noodzakelijke kennis vergaren en uitwisselen en kunnen grotere projecten worden aangepakt die op elkaar aansluiten. Hierdoor kunnen we een beter resultaat bereiken voor bijen (honing- en wilde bijen) en andere bestuivers . Koplopers en hun initiatieven zien we als een belangrijke inspiratiebron voor anderen.
Huidige partners
Agrarische Natuurvereniging Brabantse Wal, Agrarische Natuurvereniging tussen Baronie en Markiezaat, Agrarische natuurvereniging Drimmelen & Moerdijk e.o, , Bijengilde Etten-Leur e.o, Bijenhoudersvereniging Groep de Baronie, Brabants Landschap, Brabant Water, Camping Uit en Thuis, Coöperatieve Vereniging Treeport Zundert U.A, Evides, Food4Bees, Fruitport West-Brabant , Gemeente Alphen-Chaam, Baarle Nassau, Bergen op Zoom, Breda, Drimmelen, Etten-Leur, Geertruidenberg, Gilze Rijen, Halderberge, Moerdijk, Roosendaal, Rucphen, Steenbergen, Woensdrecht, Zundert, Imkervereniging Wal van Brabant, Leidingenstraat Nederland, Natuurmonumenten, Natuurplein de Baronie, Natuurpodium, Suiker Unie, Tennet, Wageningen Environmental Research, Waterschap Brabantse Delta, Woningcorporatie Stadlander.
De ambitie
Een aaneengesloten netwerk van leefgebieden voor bijen (honingbijen en wilde bijen) en andere bestuivers in West-Brabant creëren, dat duurzaam jaarrond voldoende voedsel en nestelgelegenheid biedt. Dit zowel binnen als buiten de bebouwde kom, in de openbare ruimte maar ook op particulier terrein, bedrijfsterreinen, natuurgebieden en in de agrarische omgeving hierbij zoveel mogelijk aansluitend op bestaand en te ontwikkelen natuurbeheer.
Dit willen we bereiken door:
➢ Het opstellen van een regionale kansenkaart om te komen tot zo effectief mogelijke inzet van maatregelen voor bijen (honingbijen en wilde bijen) en andere bestuivers.
➢ Bij-vriendelijk beheer te stimuleren bij grondeigenaren en beheerders door middel van voorlichting en het uitwerken van concrete plannen.
➢ Het bij-vriendelijk beheer van bermen en waterlopen te borgen in beleid en bestekken.
➢ Bij inrichting van nieuwe groenprojecten of renovatie bij-vriendelijke zaadmengsels (inheems), planten en bomen te kiezen.
➢ Burgers, boeren en bedrijven bewust te maken van het belang van bijenvriendelijke inrichting en beheer en hen te stimuleren hiermee aan de slag te gaan.
➢ Het verzorgen van educatie over bijen (honingbijen en wilde bijen) en andere bestuivers en hun belang voor de voedselvoorziening en biodiversiteit.
➢ Fruittelers bewust te maken van de economische meerwaarde van wilde bestuivers voor de opbrengst en kwaliteit van hun producten.
In de Groene Cirkel Bijenlandschap en Kennisimpuls Bestuivers werken verschillende partijen samen aan het terugdringen van de achteruitgang van de wilde bestuivers. Dit kan het beste door meer foerageer- en nestgelegenheid te bieden, wat het landschap aantrekkelijker maakt voor wilde bijen. Om dit te realiseren en de wilde bij een goede toekomst te geven, werken wetenschap, overheden, bedrijfsleven, gebiedsbeheerders en maatschappelijke organisaties samen met boeren, imkers en burgers. Deze samenwerking op landschapsschaal wordt wel aangeduid met de term ‘bijenlandschap’ en moet resulteren in een regionaal netwerk van bloemrijke tuinen, erven, parken, bermen, bedrijventerreinen, en recreatie- en natuurgebieden met nestelplekken voor bestuivers.
Adviezen op maat verzameld
Sinds 2014 geeft de Helpdesk Groene Cirkels al adviezen op maat in de provincie Zuid-Holland. In 2017 is hier de landelijke Helpdesk Kennisimpuls Bestuivers aan toegevoegd. Gezamenlijk hebben zij al tachtig adviezen uitgebracht, onder andere aan een ecologisch hovenier, agrariër, waterschap, installatiebedrijf, bioscoopeigenaar, bollenpolder, natuurspeeltuin en vele andere partijen. Het nieuwe boekje ‘Helpdesk Bijenlandschap’ geeft een weerslag van deze adviezen. Het boekje is hier te downloaden (pdf; 2,5 MB).
Routekaart Bijenlandschappen
Een bijenlandschap is niet alleen een geschikt landschap voor bestuivende insecten, maar ook de benaming van een divers netwerk van partijen dat daaraan werkt. De Groene Cirkel Bijenlandschap liet zien dat samenwerking in een Bijenlandschap echt een verschil kan maken voor bestuivers: na acht jaar bijenlandschap is de dalende trend van bestuivende insecten in het gebied op de monitoringslocaties omgebogen naar een positieve.
Inmiddels zijn er veel meer ‘Bijenlandschappen’. Een aantal beginnende initiatieven zijn vier jaar gevolgd door de Kennisimpuls Bestuivers om te leren over succesfactoren en aandachtspunten voor een effectief bijenlandschap. Deze hebben we vastgelegd in de Routekaart Bijenlandschap.
De routekaart geeft beginnende netwerken houvast bij hun ontwikkeling: wat zijn belangrijke zaken om aan te denken bij het opstarten van een netwerk? Netwerken die al langer actief zijn kunnen zichzelf evalueren aan de hand van de routekaart: hoe ontwikkelt het netwerk zich en waar kunnen ze misschien extra energie op zetten om meer impact te hebben?
Netwerkdag Bijenlandschappen
Op 24-05-2022 werden zowel het boekje Helpdesk Bijenlandschap als de Routekaart gepresenteerd op de landelijke bijeenkomst Bijenlandschappen te Culemborg, georganiseerd vanuit de Nationale Bijenstrategie. Wilt u in contact komen met het netwerk van Bijenlandschappen? Laat dit ons weten of neem contact op met Nicky Kruizinga via nationalebijenstrategie@minlnv.nl.
Tekst: Fabrice Ottburg en Sabine van Rooij, Wageningen University & Research
